مبارزات مسالمت آمیز، ارزش‌های صلح آمیز دینی و طرح اقتصادی سازگاربا طبیعت، شماری از ارزش‌هایی هستند که مهاتما گاندی، بنیان گذار هندوستان معاصر را از رهبران انقلابی جهان متمایز می‌ساخت.
مهاتما گاندی در آخرین روزحیاتش در باغ حویلی یکی از دوستانش قرار دیدار با نماینده‌های اقشار مختلف و پیروان ادیان گوناگون را داشت؛ اما این دیدار آخرین لحظه عمر او را رقم زد، زیرا یک تن از هندوهای افراطی پس از بوسیدن پای گاندی، به سینه‌اش شلیک نمود و به این ترتیب مهاتما گاندی به عمر ۷۸ ساله‌گی درگذشت.
مهاتما گاندی در یک مبارزه مسالمت آمیز علیه استعمار بریتانیا موفق گردید، تا کشورش را از چنگ استعمار آزاد نماید.
اکنون حدود ۷۰ سال پس از کشته شدن گاندی، یک تن از خادمان بنای یادبود گاندی در دهلی جدید به “خبرگزاری آلمان” گفته است که بیش‌ترین افرادی که از این بنا دیدار می‌نمایند، خارجی‌ها استند. او، با لحن شکایت آمیزی افزوده که گاندی که به تاریخ دوم اکتوبر ۱۸۶۹ متولد شده بود، اکنون در نزد هموطنان خودش فراموش شده است.
به گفته او، اکنون هندوستان به یک جامعه مصرفی مبدل شده است و مردی که الهام‌بخش مارتین لوتر کینگ در ایالات متحده، نلسون ماندیلا رهبرضد آپارتایت در افریقای جنوبی و دالای لاما در تبت بود، دیگر از یاد رفته است.
با وصف آن، شمار محدودی از هندوستانی‌ها نیز به محل یادبود گاندی سفر می‌کنند تا به فرزندان خود از «پدر ملت» بگویند و این بنا را به آنان نشان بدهند. یکی از آنان، آنند جوجارو است که از بنگلور به این محل سفر کرده است. او، به این باور است: ” هیچ کسی به یاد ندارد که او چه قربانی ای داده است.”
شمار زیادی از روشن‌فکران هندوستانی نیز به این باور اند که اهمیت گاندی در هندوستان روزتا روز کمرنگ می‌شود.
شیف ویسوانتان، یک تن از جامعه شناسان هندی از دهلی جدید، به این باور است که گاندی مبلغ هم‌زیستی مسالمت آمیز در اجتماع بود؛ ارزشی که اکنون در تضاد با برنامه‌های حکومت ناسیونالیست هندو به رهبری نخست وزیر نارندرا مودی قرار می‌گیرد.
اما با آن‌هم روز چهارشنبه از۱۵۰ ساله‌گی تولد گاندی در هندوستان به طور گسترده تجلیل صورت گرفت.
او، هنوز هم به شکلی از اشکال در هند پدیدار است. در تصاویر نقش شده در بانک نوت‌های هندوستان تصاویر گاندی همه روزه با لب‌خندی به ۱،۳ میلیارد جمعیت این کشور نگاه می‌کند. اکثرجاده‌های هندوستان به نام او، مسمی شده اند وحتا در کوچک‌ترین روستای هندوستان رد پای گاندی، مرد ضعیف الجثه ای با عینک‌های دایره‌یی را می‌توان دید.
گاندی خود این عینک‌ها را به عنوان نمادی برای بهبود بهداشت در هندوستان انتخاب کرده بود و براساس اظهارات خودش در آن زمان، او، با همین عینک‌ها زمینه ایجاد بیش از ۹۰ میلیون تشناب با امکانات بهتر بهداشتی را در کشور مهیا نموده بود.
شیف ویسوانتان مدعی است: “حکومت هندوستان از تصاویر گاندی به عنوان ابزار استفاده می‌کند تا کمپاین‌های خود را اعتبار ببخشد.”
اما الاگان انامالای، مدیر موزیم گاندی دردهلی جدید گفته است: “حکومت می‌تواند گاندی را دوست داشته باشد و یا از او، متنفر باشد، اما نمی‌تواند او، را نادیده بگیرد.”
با آن‌هم به گفته انامالای، بسیاری جوانان هندوستانی از اهمیت گاندی چیزی نمی‌دانند؛ “از اکثر دانش‌آموزان مکتب که پرسیده ام، گفته اند که او، فقط لباس سفید می‌پوشید و مخالف توسعه مدرن بود.”
گاندی در زمان پیش از صنعتی شدن هندوستان حامی سیستم غیرمتمرکز بود و بر روش خودکفایی اقتصادی تاکید داشت.
حتا اکثر شهروندان هندی از پایین ترین طبقه اجتماعی این کشور که در گذشته‌ها به آنان «نجس یا غیرقابل لمس» می‌گفتند و هنوزهم مثل گذشته‌ها از موقعیت پایین اجتماعی برخوردار اند، طرف‌دار برنامه‌ها و ارزش‌های مطرح شده توسط گاندی نیستند. زیرا با آن که گاندی از حقوق آنان دفاع می‌کرد، اما کلاً مخالف سیستم طبقاتی نبود.
اکنون هفتاد سال پس از قتل گاندی، اکثر پیروان او، هنوز هم از راه و روش مبارزه مسالمت آمیز او به عنوان یک الگو پیروی می‌کنند.
آنان چندین روز پی‌هم روزه گرفته و راهپیمایی می‌کنند و یا هم تا نصف بدن خویش در آب ایستاده و برنظافت آب رودخانه گنگا تاکید می‌کنند. این افراد ازحقوق آنانی که مجبور اند برای اشتغال راه‌های دوری را بپیمانند مبارزه می‌کنند و با استفاده از راه و روش گاندی در برابر فساد ایستاده‌گی می‌نمایند.
پیروان گاندی و همچنان هواداران دیگر او هنوزهم معتقد اند که راه و روش گاندی در حال حاضر نیز مثل گذشته‌ها از اهمیت خاص برخوردار است.
راجموهن گاندی، یک تن از تاریخ نویستان هندوستان و نواسه گاندی نیز اخیراً در مجله «اندیا تودی» نوشته است: “در جهان پسا واقعیت ما، جهانی که دونالد ترمپ سرخط خبرها را می‌سازد، با اقلیت‌های مواجه با تهدید برخورد بد صورت می‌گیرد و تهدیدها علیه جهان نادیده گرفته می‌شود، گاندی ای که هفتاد سال پیش به قتل رسیده است، می‌تواند به عنوان مدافع حقوق اقلیت‌ها و جهان ما، نمادِ آرامش دهنده باشد.”
