نورالله ولی‌زاده
می‌توان گفت که بخشی از انگیزه‌های بی‌اعتنایی کمیسیون انتخابات/ارگ به راه‌پیمایی روز جمعه، در واقع تلاشی برای کم‌اهمیت جلوه دادن این راه‌پیمایی است. راه‌پیمایی اعتراضی روز جمعه، خلاف انتظار بسیاری‌ها(از جمله خلاف انتظار ارگ) بود. در این راه‌پیمایی با وجود سردی هوا و تهدیدهای تروریستی، ده‌ها هزار تن اشتراک کردند. بی‌تردید که تیم ارگ نمی‌تواند این نمایش قدرت از سوی تیم رقیبش را نادیده بگیرد. تیم ارگ، تبلیغات گسترده‌ای در جهت کم‌اهمیت جلوه دادن راه‌پیمایی روز جمعه به راه انداخت. با وجود تلاش‌های جدی و گسترده ارگ نشینان، راه‌پیمایی روز جمعه، توانست که قدرت تیم ثبات وهمگرایی را نشان دهد. در این راه‌پیمایی از هر گروه قومی و سیاسی مردم اشتراک کردند.
********************
کمیسیون انتخابات دیروز در واکنش به راه‌پیمایی اعتراضی تیم ثبات وهمگرایی اعلامیه‌ای صادر کرد و گفت که اعتراض حق معترضین است اما کمیسیون به روال عادی کارهای خود را انجام می‌دهد و کار کمسیون در مطابقت به قوانین، لوایح و طرزالعمل‌ها است. در واقع پاسخ کمیسیون این است که راه‌پیمایی‌های صورت گرفته تاثیری برکار این کمیسیون نداشته و ندارد.
این در حالی است که تیم ثبات و هم‌گرایی در پایان راه‌پیمایی اعتراضی روز جمعه، با صدور قطعه‌نامه‌ای اعلام کرد که اگر کمیسیون درابطال 300 هزار آرای مشکوک اقدام نکند، مسوولیت بحران سیاسی-انتخاباتی به کمیسیون انتخابات بر می‌گردد.
هرچند کمیسیون انتخابات پیوسته ادعا کرده که مستقلانه تصمیم می‌گیرد اما شواهد و قراین زیادی وجود دارد که کمیسیون انتخابات در تصمیم‌گیری‌های خویش مستقل نیست و تحت تاثیر مستقیم ارگ قرار دارد. همین اعلامیه دیروزی کمیسیون انتخابات، که در آن بر ادامه کار کمیسیون با وجود مخالفت‌ها و اعتراض‌ها تاکید شده، نشان می‌دهد که اعضای کمیسیون با اتکا به حمایت یک نیروی بیرون از کمیسیون اعلام موضع می‌کنند. اعلامیه کمیسیون در واقع لحن تقابل‌آمیز دارد و انگار که از سوی ارگ ریاست جمهوری صادر شده باشد. اگر چنین نبود، اصولاً کمیسیون می‌باید به اعتراض‌های مردمی و هشدارهای تیم ثبات و هم‌گرایی توجه می‌کرد و دلایل موجه و مقنع ارایه می‌کرد. اما چنان‌که لحن کمیسیون زورگویانه و تقابل‌آمیز است و پیام غیر مستقیم اعلامیه به مخالفین بازشماری این است که «دست تان خلاص ما کار خود را می‌کنیم!»
می‌توان گفت که بخشی از انگیزه‌های بی‌اعتنایی کمیسیون انتخابات/ارگ به راه‌پیمایی روز جمعه، در واقع تلاشی برای کم‌اهمیت جلوه دادن این راه‌پیمایی است. راه‌پیمایی اعتراضی روز جمعه، خلاف انتظار بسیاری‌ها(از جمله خلاف انتظار ارگ) بود. در این راه‌پیمایی با وجود سردی هوا و تهدیدهای تروریستی، ده‌ها هزار تن اشتراک کردند. بی‌تردید که تیم ارگ نمی‌تواند این نمایش قدرت از سوی تیم رقیبش را نادیده بگیرد. تیم ارگ، تبلیغات گسترده‌ای در جهت کم‌اهمیت جلوه دادن راه‌پیمایی روز جمعه به راه انداخت. با وجود تلاش‌های جدی و گسترده ارگ نشینان، راه‌پیمایی روز جمعه، توانست که قدرت تیم ثبات وهمگرایی را نشان دهد. در این راه‌پیمایی از هر گروه قومی و سیاسی مردم اشتراک کردند.
از فحوای واکنش‌های تیم ارگ در مورد راه‌پیمایی روز جمعه، چنان بر می‌آید که این تیم انتظار داشته که تعداد اشتراک کنندگان در این راه‌پیمایی کم خواهد بود و راه‌پیمایی به خشونت کشیده خواهد شد. اما راه‌پیمایی خلاف این انتظار با حضور گسترده مردم و در فضای مسالمت‌آمیز و امن برگزار شد که البته نقش نیروهای امنیتی نیز در این زمینه قابل ستایش است. با وجود«صدور فتوای سرکوب» از سوی برخی از رهبران سیاسی مخالف راه‌پیمایی، نیروهای امنیتی توانستند که در همکاری با راه‌پیمایان، فضای مسالمت‌آمیز را نگهدارند.
راه‌پیمایی روز جمعه در واقع فاز دوم اقدامات تیم ثبات و هم‌گرایی، یا در واقع، به گفته این تیم، شروع فصل جدید اعتراضات مدنی و سیاسی است. این تیم، از حدود یک ماه به این طرف در فاصله‌های زمانی یک هفته‌ای، هشدار داده که اگر کمیسیون به خواست‌های این تیم رسیدگی نکند، فصل جدید اعتراضات اغاز خواهد شد. با اشاره به راه‌پیمایی روز جمعه، می‌توان گفت که آغاز این فصل خوب بوده است. این تیم توانست که تظاهرات را خوب مدیریت کند و با رفتار مدنی، بخشی از اثرات تبلیغات تیم دولت‌ساز را از بین ببرد که تیم ثبات و هم‌گرایی را متهم به ماجراجویی و به خشونت کشانیدن روند انتخابات می‌کرد. تیم ثبات و هم‌گرایی نشان داد که ظرفیت برگزاری و مدیریت اعتراضات مدنی را دارد.
از آن‌جایی‌که تصمیم امریکایی‌ها در مورد جنجال سیاسی و انتخاباتی افغانستان تعیین کننده است، به احتمال زیاد که مخاطب اصلی راه‌پیمایی روز جمعه، کشورهای غربی به ویژه ایالات متحده امریکا و اتحادیه اروپا بوده است. تیم دولت‌ساز، تیم رقیب را در انظار غربی‌ها یک تیم بی‌برنامه و ضعیف و متفرق معرفی کرده که فقط منافع زودگذر سیاسی در محور انتخابات و قدرت سیاسی آنان را گردهم آورده و زود متفرق خواهند شد. هم‌چنان تیم دولت‌ساز، تیم ثبات و هم‌گرایی را یک تیم سیاسی متشکل از عناصر جنگی و غیر مدنی معرفی کرده که ظرفیت پیشبرد امور مدنی را ندارد و به زودی به خشونت متوسل خواهد شد. اما تیم ثبات و هم‌گرایی با راه‌پیمایی رو جمعه، نقابی را که تیم رقیب بر رخش افگنده بود، از چهره برداشت.
اما تیم دولت‌ساز تا اینجای کار طبق انتظار عمل کرده است. اگر اعلامیه کمیسیون انتخابات، اعلامیه ارگ تلقی شود(که دلایل زیادی به این کار وجود دارد) می‌توان گفت که این اعلامیه قابل انتظار بود. از تیم ارگ انتظار نمی‌رود که به این زودی‌ها به اعتراضات مدنی پاسخ بدهد و مسیر تفاهم را برای پیدا کردن یک راه‌حل در پیش گیرد. این تیم، به احتمال زیاد منتظر حرکت‌های اعتراضی بیشتر و خشن‌تر از سوی تیم رقیب است تا با استفاده از نیروی نظامی آن را سرکوب کند و خود را از نظر وجاهت و مشروعیت در جایگاه برتر قرار دهد. به تعبیر دیگر، تیم دولت‌ساز حاضر نیست که در یک کارزار مدنی وارد دیالوگ با تیم رقیب شود و منتظر است که دیالوگ را تیم رقیب بارفتار پرخاش جویانه بیشتر کلید بزند.
اعضای رهبری تیم ثبات و هم‌گرایی گفته‌اند که راه‌پیمایی روز جمعه آغاز اعتراضات گسترده مردمی است و این اعتراضات در دیگر نقاط کشور نیز راه‌اندازی خواهد شد و ابعاد گسترده بخود خواهد گرفت. هرچند اعضای رهبری و حامیان تیم ثبات و هم‌گرایی با صراحت از اقدامات خشن‌تر و احتمالن مسلحانه چیزی نگفته‌اند اما بعضی از منابع می‌گویند که اگر اعتراضات مدنی این تیم نتیجه ندهد، احتمال رفتن این تیم به سوی گزینه‌های غیر مدنی بیشتر است. به تعبیر دیگر، اگر تیم دولت‌ساز، اعتراضات مدنی را نادیده بگیرد و به موضع خود اصرار بورزد، احتمال به صحنه آمدن گزینه‌های دیگر نیز با قوت وجود دارد.
امریکایی‌ها که چشم همه به سوی آنان است تا کنون موضع تازه‌ای نداشته‌اند. آن‌گونه که گفته شد تصمیم امریکایی‌ها مهم است و هر دو تیم پیش‌تاز(دولت‌ساز و ثبات وهمگرایی) نهایت تلاش خود را به خرچ می‌دهند که حمایت امریکایی‌ها را جلب کنند.
هم‌زمان با برگزاری راه‌پیمایی اعتراضی در کابل توسط هواداران تیم ثبات و هم‌گرایی، دونالد ترمپ رییس جمهوری امریکا در یک سفر غی منتظره به بگرام آمد و در جمع سربازان امریکایی سخنرانی کرد. محمد اشرف غنی رییس حکومت وحدت ملی، خلاف عرف دیپلوماتیک به بگرام به دیدن ترمپ رفت و درجمع سربازان امریکایی سخنرانی کرد. تیم دولت‌ساز، این اقدام آقای غنی را نشانه نزدیکی روابط این تیم با امریکایی‌ها تعبیر کرده اما تیم ثبات و هم‌گرایی آن را تلاش آقای غنی برای نزدیک سازی رابطه با امریکایی‌ها عنوان کرده که به گفته اعضای این تیم، آقای غنی در این کار موفق هم نبوده و بجای جلب حمایت امریکایی‌ها، از نظر دیپلوماتیک پرستیژ دولت افغانستان را صدمه زده است.
با این حال، به نظر می‌رسد که جدی گرفتن شدن اعتراض‌های مدنی تیم ثبات و هم‌گرایی در مخالفت با تصامیم کمیسیون انتخابات، از سوی ارگ ریاست جمهوری افغانستان، بستگی زیادی به تصمیم امریکایی‌ها دارد. اگر امریکایی‌ها به آقای غنی چراغ سبز نشان دهند، او بر نادیده گرفتن حرکت‌های مدنی و پاسخ گفتن به حرکت‌های غیر مدنی مخالفین سیاسی‌اش ادامه خواهد داد. اما اگر امریکایی‌ها او را از این کار برحذر دارند احتمالن که مسیر تحولات سیاسی به سمت دیگری کشانیده شود.
